Gedrag & Wie wij zijn

Waarnemen

We nemen anderen waar en dat doen we allemaal. Waarnemen doen we met onze zintuigen (ogen, oren, neus, smaak, geur, gevoel) en onze fysieke sensaties. Het is fijn wanneer wij de ander kunnen waarnemen zoals die werkelijk is. Als wij de ander waarnemen zoals die werkelijk is dan doen wij de ander recht evenals de relatie die wij tot de ander hebben. Iemand werkelijk waarnemen zoals die is, blijkt al snel een complexe aangelegenheid vanwege ieders interpretatie, onze interpretatie is een gevolg van onze levensloop.

Levensloop & geloofssysteem

Met levensloop wordt hier bedoeld: ‘ervaringen die ons gemaakt hebben tot wie wij zijn op gedragsniveau en interpretatieniveau’. Wij hebben allerlei ervaringen opgedaan in ons leven, positieve en negatieve. Al deze ervaringen hebben ons gemaakt tot wie wij op gedragsniveau en interpretatieniveau zijn. Wat al onze ervaringen tezamen doen, is dat zij leiden tot een geheel eigen persoonlijk geloofssysteem. Geloofssystemen bieden ons houvast, onderdelen van ons geloofssysteem hebben echter een tijdelijke ‘houdbaarheid’ die soms echter ons leven lang als ‘waarheid’ wordt aangehouden.

Geloofssysteem

Ons geloofssysteem gaat over onszelf en over anderen. Primair is dat gebaseerd op wat wij van huis uit hebben meegekregen -uit ons kindertijd-, daarnaast nuanceert en ontwikkelt ons geloofssysteem zich gedurende ons gehele leven. Een rol die ons geloofssysteem vervult bij het waarnemen van de ander, is dat wij kijken door onze eigen ‘bril’, en onze bril is gekleurd door onze eigen ervaringen.
Hoe meer of hoe groter de impact van negatieve ervaringen in onze jeugd en/of leven is, hoe gekleurder onze bril is waarmee wij naar de ander kijken. Dit ‘kijken’ gebeurt ook door de ander naar ons.

Beoordeling

Een gevolg van ons geloofssysteem is dat wij op grond van wat wij waarnemen gaan interpreteren en dat leidt tot een beoordeling. Door onze beoordeling staat er mogelijk iets tussen ‘wat wij zien en of ervaren’ en ‘wat er werkelijk is’. Wat wij zien en of ervaren is veelal gekleurd door ons verleden (geloofssysteem). Hebben wij bijvoorbeeld een jeugd gehad waarin onveiligheid een behoorlijk aandeel had, dan zullen wij ons niet snel veilig voelen in vergelijkbare situaties. Of wij hebben slechte ervaringen met belangrijke anderen, dan zullen we de ander niet snel vertrouwen. Hebben wij een indoctrinerende opvoeding gehad, dan hebben wij waarschijnlijk specifieke verwachtingen naar anderen, enzovoort. Er zijn hierin nog vele varianten denkbaar. Van belang hierbij is, dat deze beoordeling bij communicatie aan beide zijden een wezenlijke rol speelt waardoor wij elkaar soms helemaal niet werkelijk zien.

Gedrag

Ons gedrag is een gevolg van onze historie én het contact dat wij met de ander ervaren. Bewust of onbewust wordt de ander als veilig of onveilig gezien. Is de ander veilig dan ontspannen wij en zijn we wie we zijn op dat moment. Wordt de ander echter als onveilig ervaren dan is er aanspanning, die leidt tot een individueel gedrag variërend van agressief, geremd, angstig, depressief of afwezig. Veelal is ons gedrag in situaties die wij als onveilig beoordelen, niet het gedrag waar wij (achteraf) blij mee zijn. Vooral ook omdat onveilig geachte situaties veelal minder onveilig zijn dan ons geloofssysteem ons doet geloven; er is blijkbaar toetsing nodig van ons geloofssysteem aan de realiteit.

Contact

Willen wij echt contact maken met de ander, dan is het ten eerste van belang dat wij ons veilig voelen. Veelal voelen wij ons veilig als iets in ons zegt ‘dat wij werkelijk gezien worden’, denk aan wederzijdse afstemming en bereidheid de ander vrij waar ter nemen. In belangrijke relaties, zoals partner, kind-ouder, vriendschap en dergelijke, willen wij allemaal graag gezien worden in wie wij zijn. Dat gezien worden in ‘wie wij zijn’ gaat echter dieper dan ons gedrag.

Wie wij zijn

Dat wij gezien willen worden in wie wij zijn, is een groot verlangen misschien wel van alle mensen, zelfs al is dat verlangen onbewust. Wie wij zijn, is namelijk niet ons gedrag, ons gedrag is een deel van wie wij zijn door wat we doen en laten zien; het is aangeleerd op basis van onze opvoeding en onze ervaringen. ‘Wie wij zijn’ is alles inclusief, óók waarover we liever niet spreken, of wat we niet goed kunnen, of waar we bang voor zijn en niet tonen. Als dat er echter allemaal óók mag zijn dan openen we ons, dan voelen wij ons ontspannen, vrij en ruim, misschien wel zoals wij ons ooit als geliefde baby hebben gevoeld. ‘Jezelf kunnen zijn’ is wat hier waarschijnlijk het dichtste bijkomt.

Graag wens ik ons allen toe dat wij kunnen zijn wie wij zijn.