Weglopen van jezelf

In dit artikel een verkenning naar hoe we soms met onszelf kunnen omgaan als het spannend wordt, hier: weglopen van jezelf. Je loopt dan als het ware weg van jezelf, meestal door een (oude) gewoonte te volgen. Hierover en meer zal deze verkenning in het kort gaan.

 

Spannend

Voor deze verkenning wordt spannend gezien als ‘iets’ dat je als bedreigend ervaart*. En dat iets kan van alles zijn, het is soms heel specifiek -bijv. grote hond- of meer algemeen -bijv. (kritische) mensen-. Wat je ook maar als spannend ervaart, je systeem raakt van slag en gaat dan ofwel in de activatie, dan wel valt in de passiviteit. Je zou kunnen stellen dat wanneer het spannend wordt, op persoonlijk ervaringsniveau, dat het dan moeilijk is om vanuit rust naar de situatie te kijken.

*NB het gaat hier om alledaagse ervaringen, niet zijnde werkelijk bedreigende gebeurtenissen.

Weglopen van jezelf

Misschien een wat vreemde bewoording, maar waar het omgaat is dat je niet meer vanuit je eigen stabiliteit naar de betreffende situatie kunt kijken, in tegendeel zelfs. Je raakt je eigen stabiliteit kwijt doordat je gewend bent er van weg te gaan op het moment dat het spannend wordt. Je herkent dit aan een meestal ‘abrupt optreden van bijvoorbeeld een ‘opgejaagd gevoel, intense emotie, drukke gedachten, een verlamd gevoel, of een niets voelen’. Kenmerkend van een zo abrupt optredend gevoel is dat het meestal heftiger is dan nodig, gezien de situatie.

Gewoonte

Blijkbaar is ‘weglopen van jezelf’ in dergelijke situaties een gewoonte, omdat je er min of meer weinig invloed op kunt uitoefenen. Je zou kunnen stellen dat de gewoonte je ongewenst overneemt; help! Wat echter interessant is aan dit fenomeen, is dat het veelal (in het verleden) is ontstaan om je te helpen doch dat het je nu meestal niet meer helpt. Er is nog iets anders met een dergelijke gewoonte: doordat deze zich in je leven al regelmatig heeft herhaald, zit deze in je onderbewustzijn en is daarom ook nog eens moeilijk aan te passen. Je zou kunnen stellen dat dit soort intense gewoontes deel uitmaken van je automatische piloot, je hebt het je ooit eigen gemaakt en in bepaalde situaties dient het zich vanzelf aan.

Oorzaak

We hebben allemaal gewoontes die hun oorsprong hebben in ons recente of verre verleden, echter de oorzaak ontdekken is soms beduidend lastiger dan het wellicht lijkt. Die oorzaak, van hardnekkige en vooral ongewenste gewoontes, ligt namelijk verpakt in ons onderbewustzijn. De verpakking bestaat veelal uit enerzijds angst; ‘ik wil hier nooit meer naar toe’ en vervolgens uit een ervaring met een ‘flinke emotionele lading’ erop. Zo houdt de gewoonte de verpakte ervaring en het daarbij aangeleerde gedrag in stand.

Omgang

Zoals bij bijna alle lastige gewoontes, vraagt dit in eerste instantie om de nodige aandacht en reflectie van onszelf. Het herkennen, erkennen, alternatieven verkennen en mee werken, is dan al een praktische omgang. Bij hardnekkiger gewoontes is een gedegen therapeutische aanpak behulpzaam, vooral ook omdat het regelmatig oude ervaringen betreft. Als je namelijk achter de gewoonte kijkt en eerst angst tegenkomt, waarna vervolgens meestal een behoorlijke lading van emoties volgt, dan begrijp je dat dit soms echt wat meer begeleiding vraagt.

Bevrijding

Loskomen van een lastige en hardnekkige gewoonte voelt als een bevrijding, dat komt omdat je weer keuzeruimte ervaart. Je hoeft namelijk niet meer alleen de gewoonte te volgen, maar je kunt nu ook iets anders doen. Zo is het herkrijgen van keuzeruimte een ervaring van bevrijding. Ik wens ons allen veel vrijheid en -waar nodig en mogelijk- vooral ook bevrijding toe!

 

Karel van Nimwegen is werkzaam als Psychosociaal therapeut (Gestalt, Somatic Experiencing) en Coach bij hartsupport.nl en loopbaansupport.nl. De artikelen, blogs brengen veelal een beperkte doch zinvol geachte en of uitdagende toelichting van bepaalde psychosociale onderwerpen onder de aandacht, waarbij therapie en/of coaching perspectief kan bieden. Feedback is welkom.

Keywords: bedreigend, activatie, passiviteit, stress, gewoonte, thuis, keuzeruimte, bevrijding