Impliciet vs. expliciet

Soms weten we zeker dat ‘iemand ons begrepen moet hebben’.. maar is dat wel echt zo?
De veronderstelling dat iemand je behoefte, idee of veronderstelling begrepen heeft, is niet altijd accuraat. Impliciete veronderstellingen zijn veelal niet zo duidelijk voor anderen. Deze inleiding als aanleiding voor de onderstaande verkenning; wat is bekend van onze binnenwereld in de buitenwereld; impliciet vs. expliciet.

 

Binnenwereld

Onze binnenwereld is vrij uniek, deze ziet er in principe per persoon verschillend uit, althans als we het hebben over denken, voelen en doen. Er zijn natuurlijk ook diverse overeenkomsten tussen onze binnenwerelden, zoals -in dit stukje- de omgang met onze impliciete of expliciet gemaakte veronderstellingen.

Veronderstellingen

Een impliciete veronderstelling is datgene in onze binnenwereld dat als vanzelfsprekend wordt ervaren. We hebben allemaal zo onze impliciete veronderstellingen, terecht of niet terecht, zoals de verwachting dat iemand je terug groet. Het nadeel van impliciete veronderstellingen is dat anderen hier veelal geen zicht op hebben. Doordat anderen hier geen zicht op hebben, wordt de impliciete veronderstelling regelmatig niet waar gemaakt. Dit leidt dan per definitie tot een in meer of mindere mate ervaring van teleurstelling of frustratie, wat afhankelijk is van het belang van de verwachting. Een voorbeeld: “ik voel me down en verwacht dat jij (mijn ouder/geliefde/vriend/collega) dat ziet en er voor mij bent”. Als je er dan niet voor mij bent, ben ik teleurgesteld en trek ik me terug of word boos. Ik trek me terug in mijzelf, of ik verwijt jou dat je er niet voor mij bent.

Oorsprong

Het is heel menselijk om impliciete veronderstellingen te hebben, dat komt omdat wij vanuit onze baby/kindertijd veelal geleerd hebben dat onze ouders ons tegemoet komen zodra er iets is. Zo krijg je regelmatig eten, troost, aandacht of een schone luier, zelfs als je niet huilt. Het is fijn als je empathische opvoeders had, dan ben je hierin veelal ruimschoots in tegemoet gekomen. Echter is dit niet zo; waren je ouders afwezig, of druk met hun eigen dingen, dan heb je hierin het nodige gemist en dat is naar.. als kind doet dat zeer. Een kind met pijn blokkeert vervolgens de behoefte of veronderstelling dat de ouder er voor haar of hem is als hij deze nodig heeft. De behoefte blijft echter onder de oppervlakte, met hoop en verwachting op beter…

Volwassen

In ons volwassen bestaan, hebben we veelal mensen om ons heen die ook weer belangrijk voor ons zijn. Denk aan onze partner, kinderen, collega’s, manager, klant, et cetera. Onze veronderstellingen over het tegemoetkomen aan bepaalde behoeften spelen dan uiteraard weer een rol, hoewel dit regelmatig wat meer onbewust is. Wordt echter onze veronderstelling niet waargemaakt, zoals: de ander luistert niet echt, de ander is er niet echt, de ander begrijpt je niet echt, de ander biedt niet wat je nodig hebt of wilt… Dan kan dat eveneens (weer) leiden tot frustratie of teleurstelling.

Uitdrukken

Zijn wij ons echter bewust van dit mechanisme en onze eventuele pijn uit het verleden, dan kunnen we onze impliciete veronderstellingen ook expliciet maken. We drukken onze behoefte uit door aan te geven wat we nodig hebben of de ander te vragen ons hierin tegemoet te komen. Door dit expliciet uit te drukken erkennen we zo onze eigen behoefte en weet de ander wat onze behoefte is. De ander is uiteraard vrij (eigen wil) om hieraan tegemoet te komen. Zo niet, dan heb je als volwassene veelal ook andere mensen of manieren om hiermee om te gaan. 

Praktisch

Er niets mis met impliciete veronderstellingen, integendeel, het maakt het leven zelfs opwindend; zou iets wel of niet plaatsvinden. Echter als de neiging om regelmatig impliciet te blijven domineert, en deze niet of zelden expliciet wordt gemaakt, dan doet iemand zichzelf en in feite ook zijn omgeving te kort.

Karel van Nimwegen is werkzaam als Psychosociaal therapeut (Gestalt, Somatic Experiencing) en Coach bij hartsupport.nl en loopbaansupport.nl. De artikelen, blogs brengen veelal een beperkte doch zinvol geachte en of uitdagende toelichting van bepaalde psychosociale onderwerpen onder de aandacht, waarbij therapie en/of coaching perspectief kan bieden. Feedback is welkom.

Keywords: impliciet, expliciet, echtheid, openheid, afwachten, veronderstelling, teleurstelling