Ultieme vrijheid

Psychologisch gezien zijn wij vrij wanneer wij niet gebonden of gehecht zijn aan onze eigen overtuigingen, ideeën, gedachten, emoties en dergelijke. Doordat wij echter geneigd zijn daaraan vast te houden -o.a. middels interpretatie en gewoonte- kan de beleving van vrij-zijn een ver verwijderd ideaal worden. Het is daarentegen, o.a. onder mindfulness beoefenaars- dat je even en soms wat langer ‘vrij kunt zijn’ meer gemeengoed geworden. Vrij zijn staat hier voor: vrij van je eigen belemmerende gedachten, oordelen, streven, dwang, perfectie, emoties en dergelijke.

Gedachten creëren

Je kunt stellen dat onze gedachten onze werkelijkheid mede creëren. Hierop is onder meer de cognitieve therapie gebaseerd, die pogingen doet om disfunctionele overtuigingen en gedachten middels reflectie aan te passen. Echter dan geven wij onze gedachten soms misschien iets te veel eer, omdat er op onbewust niveau meer kan zijn dan onze bewuste gedachten weten.

Geloofssysteem
Op onbewust niveau bevinden zich allerlei ervaringen en conclusies die wij vanaf onze geboorte hebben opgedaan, inclusief dat wat we van onze ouders en omgeving hebben geleerd*. Hier liggen conclusies en ervaringen opgeslagen die een combinatie vormen van onder meer gedachten en emoties. Deze conclusies vormen een geloofssysteem van waaruit jij en ik naar onszelf en de wereld kijken. Dit geloofssysteem ervaren we veelal als zeer overtuigend en dit systeem accepteert niet snel een aanpassing; ‘ik ben zoals ik ben, dit ben ik’.
*Ultiem vrijheidsbesef werd/wordt voor zover bekend weinig bijgebracht in de opvoeding.

Zichzelf bevestigend
Het voorgaande overziend, zou je kunnen stellen dat we pas ‘vrij-zijn’ als we ons geloofssysteem kunnen loslaten. Zoals eerder aangegeven lijkt dit vrijwel onmogelijk, ons geloofssysteem houdt zichzelf in stand door er niet van af te wijken en regelmatig te herhalen wat ze gewend is te doen. Wat hierbij relevant is, iedereen heeft een geloofssysteem. Dit geloofssysteem is niet enkel individueel maar is ook gebaseerd op onze cultuur en draagt zo tevens een collectieve kracht in zich mee. Kort gesteld, we bevestigen elkaar nogal regelmatig in onze geloofssystemen, of we spreken het (eenzijdig) zo tegen dat we weerstand activeren, waardoor ons geloofssysteem keurig in tact blijft.

Mindfulness; ultieme vrijheid verkennen
Onder meer (verdiepende) mindfulness biedt ons openingen tot, en ontmoetingen met ultieme vrijheid. Zo kunnen we namelijk ‘achter’ ons geloofssysteem komen. Van hieruit kunnen we ons geloofssysteem observeren en zijn we er -even of wat langer- vrij van. Dankzij deze vrijheid ontstaat een geheel nieuw zicht en daardoor ook een nieuwe ruimte voor ons denken, spreken en handelen. De beoefening van aandacht, concentratie en het daarbij ontstane inzicht, kan zo onze vrijheid verder verruimen.

Therapie
Bij het ontmaskeren van ons geloofssysteem is therapie behulpzaam om onder meer ons hardnekkige geloofssysteem tot inzicht te brengen. Veelal blijkt dat wij in ons dagelijkse leven problemen tegenkomen die ons geloofssysteem uitdagen, waardoor het automatisme van ‘in stand willen houden’ niet meer blijkt te voldoen. De geboden therapie maakt dit vrij snel inzichtelijk en biedt nieuw zicht op alternatieven. Dit kan mede dienen als aanvulling en/of ingang zijn voor verdiepende mindfulness.

Nieuw
Het ervaren van ultieme vrijheid, geeft niet alleen een ander zicht op onszelf en op onze omgeving  maar ook op de wereld. Dit is mede waarom ik ons allen ultieme vrijheid toewens: het ontdekken van en proberen te leven met en vanuit deze vrijheid. Zoals eerder gesteld: “gedachten creëren”, dus ook gedachten vanuit ultieme vrijheid, wellicht ontstaat er dan iets geheel nieuws.