Gezien & gehoord

Op de één of andere manier hebben wij mensen de behoefte om gezien en gehoord te worden. Misschien niet door iedereen, maar zeker wel door mensen die voor ons van belang zijn. Wat er gezien of gehoord wil worden kan nogal verschillen, evenals de aanleiding of trigger van deze natuurlijke behoefte. In het vervolg wordt op deze bijzondere materie in het kort ingegaan.

‘Zie mij’, ‘hoor mij’, is onderdrukt

Wat -in deze verkenning- gezien en gehoord wil worden is een aspect van onze persoonlijkheid en bestaat uit combinaties van gedachten, emoties en gedrag. Wanneer in de behoefte ‘zie mij’ en ‘hoor mij’ in onze jeugd onvoldoende is tegemoetgekomen, is deze behoefte veelal (deels) onderdrukt en wordt een gemis ervaren. Door de onderdrukking zit deze behoefte dan vaak achter een muurtje met ‘jonge’ conclusies, zoals bijvoorbeeld: ‘mijn behoefte uitdrukken heeft geen zin’ of ‘mijn behoefte mag er niet zijn’. 

Emotie

Zodra belangrijke mensen in ons volwassen leven onze oude pijn van onze onderdrukte behoefte (onbedoeld) aanraken, kan er een intense emotie opkomen. Deze emotie kan zich -net als vroeger- (min of meer) naar buiten uiten of naar binnen richten. De geuite vorm kan bijvoorbeeld een abrupte boosheid zijn. De intern gerichte emotie kan een interne blokkade oproepen waardoor we uit contact gaan. Hoe dan ook, de emotie raakt aan het oude gemis en wil niet dat dit gemis in het hier en nu met deze persoon aangeraakt wordt. Je zou kunnen stellen dat de ervaren emotie een verdediging wil zijn naar de ooit ervaren pijn van het gemis, doch in het hier en nu veelal niet meer zo begrepen wordt. Noch door de persoon in kwestie, noch door de ander die het gemis -zonder dat te kunnen weten- heeft aangeraakt. Het getoonde gedrag leidt veelal dan ook niet tot vervulling van de onderliggende behoefte.

Onvervulde behoefte

De behoefte van gezien en/of gehoord worden, is één van de meest oorspronkelijke en natuurlijke behoeften van ieder mens. Dat deze zich in bepaalde -veelal nare- situaties van onze jeugd heeft moeten terughouden, is uitermate pijnlijk voor ieder kind. Het hierdoor ontstane gemis -‘oud zeer’-kan leiden tot allerlei vormen van (on)aangepast gedrag waarin de oorspronkelijke behoefte geen plek meer heeft. Denk hierbij bijvoorbeeld aan -meer dan nodig- please-gedrag, of boos-gedrag.

Vervulde behoefte

Wordt in het hier en nu in onze behoefte tegemoetgekomen dan geeft dat veelal een aangenaam gevoel. Wordt in onze jeugd voldoende tegemoetgekomen aan onze behoeften, dan hebben zij een eigen plek in onze uitdrukkingsvermogen. Bij teleurstelling of niet tegemoetkoming van onze behoefte is er dan geen noodzaak om deze te onderdrukken en het gedrag te moeten aanpassen. Teleurstelling kan er dan zijn in een hanteerbare uitingsvorm omdat er geen sprake is van onderliggend ‘oud zeer van gemis’.  Echter het voelen van het aangename, bij tegemoetkoming van onze behoefte bij ‘oud zeer van gemis’, kan meestal moeilijk of niet ervaren worden. We voelen ons dan regelmatig niet vervuld, hoe kan het ook als we dit in onze jeugd niet of onvoldoende ervaren en geleerd hebben.

Fixatie

De onvervulde behoefte uit onze jeugd die tot een pijnlijk gemis heeft moeten leiden, kan ons gedrag echter wel meer beïnvloeden dan soms wellicht gedacht. Zo zal bij gemis aan ‘gezien worden’ gedrag ontstaan als pleasen, terughouden of juist willen opvallen, om maar iets van aandacht of bevestiging te krijgen. Dit kan echter ook een onaangepaste uitingsvorm zijn zoals rebelleren, woede aanvallen of vernielen. Tevens kan het naar binnen gericht zijn zich uiten als een vorm van ‘surrogaat vervulling’, zoals verschillende vormen van verslaving. Zolang we zelf niet zien waar ons gedrag over gaat, kunnen we het echter niet zo eenvoudig veranderen.

Onderkennen

Een stap in de richting van het -alsnog- ontwikkelen van de onvervulde behoefte van gezien en/of gehoord worden, is de betreffende behoefte te onderkennen. “Ja, natuurlijk heb ik deze behoefte” en “ik begrijp mijn gedrag als een gevolg van het oorspronkelijke gemis”. Het gedrag is veelal een soort wanhoopspoging, om maar ‘iets’ te krijgen van wat je zo hard nodig had. Het mag duidelijk zijn dat er een diep verdriet onder deze natuurlijke doch onvervulde behoefte kan zitten.

Erkennen

De erkenning van onze behoefte om gezien en gehoord worden als zijnde natuurlijk, menselijk en wenselijk is een volgende stap. Zodat we weer een reële en passende uitingsvorm kunnen bieden aan deze behoeften. Het in contact brengen van onze behoefte zal niet altijd eenvoudig blijken wanneer sprake is van aanwezig ‘oud zeer’. Het zullen echter de nieuwe stappen in ons gedrag zijn die het integreren van deze buitengesloten behoeften weer mogelijk zal maken, met vallen en opstaan natuurlijk ;-).

Resumé

Hoe pijnlijk het soms kan zijn om geconfronteerd te worden met de pijn die achter de sluier van ons gedrag blijkt te zitten. Gedrag dat meestal een verwoede poging doet om onze diepe behoefte te vervullen doch daarin niet slaagt, zelfs in het tegendeel kan ontaarden! Het is echter ook mooi om te zien dat juist ons falende gedrag een ingang kan bieden naar wat er oorspronkelijk onder zit en wat in het hier en nu stapsgewijs geheeld kan worden naar een geaarde volwassen uitingsvorm. Wees vooral eens nieuwsgierig naar wat nu eigenlijk gezien of gehoord wil worden en wanneer je dat weet, hoe is het zodra dat werkelijk liefdevol wordt gezien of gehoord?

Karel van Nimwegen is werkzaam als Psychosociaal therapeut (Gestalt, Somatic Experiencing) en Coach bij hartsupport.nl en loopbaansupport.nl. De artikelen, blogs brengen veelal een beperkte doch zinvol geachte en of uitdagende toelichting van bepaalde psychosociale onderwerpen onder de aandacht, waarbij therapie en/of coaching perspectief kan bieden. Feedback is welkom via het contactformulier.

keywords: gezien worden, gehoord worden, intrinsieke behoefte, behoefte erkenning, vervuld, onvervuld