Lichaamsbesef
fig. besef van zowel pijnlijke als aangename plekken in ons lijf, kan ons alternatieven bieden
Besef van ons lichaam als geheel is belangrijker dan wij wellicht soms denken. Lichaamsbesef biedt onder andere helderheid over wat goed is voor ons en wat niet, hetzelfde geldt onder meer voor ons willen en onze behoeften. Het dagelijkse leven vraagt echter veel van ons, wanneer dat als te veel wordt ervaren, kan ons lichaamsbesef afnemen, terwijl het ons juist zoveel te bieden heeft. Hierover gaat deze korte verkenning.
Leven
Leven heeft meerdere betekenissen, voor dit artikel wordt leven als vaardigheid gezien om te kunnen omgaan met wat wij op ons levenspad zoal tegenkomen. Het leven ervaren wij niet altijd als prettig, evenmin blijken wij altijd vaardig om te kunnen omgaan met uiteenlopende gebeurtenissen die zich kunnen voordoen. Deze verkenning daarom naar ons belangrijke hulpmiddel; ons lichaam.
Lichaam
We worden geboren met een lichaam, het meest wezenlijk van ons bestaan. Ons lichaam geeft ons een identiteit en biedt ons vele mogelijkheden waaronder: expressie, verkenning, verbinding en plezier. Ons lichaam geeft ons daarnaast signalen, of het veilig is, of iets klopt, of er pijn is, of er een emotie is, en wat er aan behoeften is. Ons lichaam is onze uitdrukkingsvorm en biedt ons mogelijkheden om met alles wat het leven te bieden heeft -inclusief tegenslag- om te kunnen gaan.
Tegenslag
Sommigen van ons hebben al op jonge leeftijd te maken met overweldigende tegenslag, die veel invloed heeft op het verdere leven. Sommigen hebben dat niet of veel minder. De meeste van ons komen in ons leven -in meer of mindere mate- vormen van tegenslag tegen. Tegenslag hoort (helaas) evenals voorspoed bij het leven doch de mate waarin, de manier waarop en de intensiteit ervan kan behoorlijk variëren.
Omgaan met tegenslag
Misschien is het een van de moeilijkste dingen in ons leven om te kunnen omgaan met tegenslag. In dit artikel wordt tegenslag gezien als iets dat we als negatief ervaren zonder onderscheid te maken naar intensiteit. Tegenslag kan variëren van een enigszins teleurstellende ervaring tot een schokkende of diepingrijpende traumatische ervaring.
Support ouders
Er is geen universeel protocol over hoe je het beste kunt omgaan met tegenslag. Wel is het fijn als je van jongs af aan ouders had, die je daarbij op een liefdevolle manier konden ondersteunen. De eigen wijsheid van ouders wordt zo op de kinderen overgedragen die er vervolgens op hun eigen en unieke manier mee omgaan. Voorstelbaar is echter dat in de overdracht van ouder naar kind het nodige kan misgaan, zeker als het aan ‘ondersteunende en liefdevolle’ aandacht -deels of geheel- heeft ontbroken.
Besef lichaam
Omdat de één gemakkelijker lijkt te kunnen omgaan met tegenslag dan de ander, blijken er aanknopingspunten te zijn waar we wellicht iets aan hebben. Zo is het besef van ons lichaam en dat geheel in te nemen met ons bewustzijn, een hulpmiddel om stevig in het leven te staan dus ook bij tegenslag. Tevens zal ons lichaam aangeven waar het aan mankeert, of het nu een emotie is die ons in een kramp zet of in beweging zet, dan wel wanneer er een fysieke pijn is die zorg nodig heeft. Ons lichaam is zo bezien degene die iets meldt, dat verwerkt en daar vervolgens een bepaalde -best passende- omgang aan verbindt. De vraag is echter of wij die lichaamssignalen werkelijk begrijpen, zodat deze ook daadwerkelijk worden opgepakt.
Lichaamsdelen
Ons lichaam is een geheel, doch tegenvallende ervaringen raken ons veelal slechts deels in het lichaam. Zo zal bijvoorbeeld ons hoofd volop bezig zijn, zit er spanning in onze maag en kunnen we -opgefokt of afwezig- reageren bij tegenslag. Dat betekent dat er ook delen in ons lichaam zijn die niet geraakt worden bij tegenslag en juist dat biedt een kans!
Rust
We weten het allemaal, vanuit rust reageren biedt ons veelal de best passende aanpak of omgang. Dat komt met name doordat er vanuit rust veel breder kan worden gekeken naar de ervaring als geheel, de impact ervan en mogelijkheden om daarmee om te gaan. Onrust, schrik of shock ‘verengt’ ons bewustzijn waardoor we worden beperkt in zicht op mogelijkheden en alternatieven in de omgang met tegenslag. De uitingsvorm vanuit verengd bewustzijn, is divers en kan variëren van verlamming tot woede-uitbarsting.
Rustige lichaamsdelen
Lichaamsdelen die niet geraakt worden bij tegenslag zijn rustig. Door hier meer van onze focus op te richten kan ons lichaam gaandeweg kalmeren. Het is vaak een verademing om te ontdekken dat rust zo dichtbij aanwezig is, ook al is er pijn of onrust elders in ons lichaam. Vanuit ons gekalmeerde lichaam is er weer meer perspectief voor omgang met wat er ook maar is. Ook is het van hieruit mogelijk om hernieuwd te kunnen kijken naar pijnlijke ervaringen uit het verleden.
Resumé
Ons lichaam heeft ons zoveel te bieden. Zo is zij onze uitingsvorm van leven en biedt zij zicht op ervaringen en impact van tegenslag. Het is juist die impact die onze aandacht nodig heeft, doch niet vanuit waar het pijn doet, knelt of beangstigend is. Daarom is het van belang om onderzoekend te verkennen in ons lichaam naar waar het rustig is. Vanuit deze rust kan een nieuwe geschiktere omgangsvorm worden ontdekt voor omgang met onze pijn.
Karel van Nimwegen is werkzaam als Psychosociaal therapeut (Gestalt, Somatic Experiencing) en Coach bij hartsupport.nl en loopbaansupport.nl. De artikelen, blogs brengen veelal een beperkte doch zinvol geachte en of uitdagende toelichting van bepaalde psychosociale onderwerpen onder de aandacht, waarbij therapie en/of coaching perspectief kan bieden. Feedback is welkom.
keywords: lichaam, lichaamsbesef, tegenslag, rust, omgangsvorm, coping, intensiteit