Nieuw gedrag; zo gezegd zo gedaan?

Misschien ken je het wel. Je neemt je voor bepaalde dingen op een andere manier te doen dan je gewend bent. Misschien wil je attenter zijn naar je partner, stoppen met snacken, vroeger opstaan, meer proactief dan reactief, enzovoort. Maar het kan ook dieper liggend zijn, zoals: negatief denken over jezelf, niet doen wat je graag wilt, of je geremd voelen. Hoe dan ook, je wilt je gedrag wat aanpassen naar nieuw door jou gewenst gedrag en dat valt regelmatig niet mee. Deze verkenning gaat daarover en kijkt naar wat mogelijk kan helpen.

 

Anders doen

Blijkbaar zijn wij mensen gewoonte dieren; we doen wat we gewend zijn en houden daar graag aan vast. Meestal is dat onbewust en zolang er geen redenen zijn om daar anders mee om te gaan, gaan we er mee door. Op zich geen punt, omdat gewoontes ons helpen de dingen te doen, zonder er een probleem van te hoeven maken of ons te herbezinnen. Soms echter voldoen gewoontes niet meer aan wat we willen, ze belemmeren ons in het in ‘vrije vorm ons leven te leven’ en dan ontdekken we (pas of weer) hoe hardnekkig onze gewoontes kunnen zijn.

Gewend zijn

Doordat we zo gewend zijn om de dingen op onze eigen wijze te doen, vallen we ook snel weer terug in ons oude gedrag. Het nieuwe gedrag zouden we graag willen, maar het oude gaat regelmatig vrijwel vanzelf; het sluipt er steeds weer in. Dat ´gewend zijn aan´ is nu net het kenmerkende van de gewoonte en houdt ons oude gedrag in stand, terwijl we dat eigenlijk helemaal niet meer willen… (help).

Neurale pad

Blijkbaar zitten onze gewoontes diep in ons systeem ingebakken. Op hersenen niveau wordt dat ook wel als ‘neurale paden’ gezien. Onze hersenen zijn gewend om in bepaalde situaties op een bepaalde manier ‘langs een vaste route’ signalen door te geven, waardoor we ons op een bepaalde manier gedragen. Een nieuwe route aanleggen in onze hersenen is daarom meer dan een enkel voornemen. Met deze kennis in het achterhoofd komt er wellicht meer begrip voor onze ingesleten gewoontes. Ook komt er zo meer zicht op een effectief perspectief, het maken en bekrachtigen van nieuwe neurale paden.

Perspectief

Als oude gewoontes bestaan uit ingesleten neurale paden, dan hebben nieuwe gewoontes tijd nodig om tot een volwaardig alternatief neuraal pad te komen. Anders gezegd, onze nieuwe wenselijke gewoontes hebben tijd, aandacht en doorzettingsvermogen nodig om op zijn minst net zo ingesleten te raken als onze oude gewoontes. Je kunt het zien als een bospad. We volgen meestal graag de begaanbare paden in het bos. Als we echter met een kapmes, zaag of bijl een nieuw pad willen maken, dan kost dat tijd en inspanning en is de verleiding groot om het reeds begaanbare pad op te gaan…

Tijd en inspanning

Natuurlijk kost je gedrag aanpassen tijd en inspanning. Toch is het goed om te beseffen dat onze hersenen met ingesleten gewoontes, ons vasthouden op de oude inmiddels minder gewenste weg. Het is goed om te weten dat met tijd en aandacht een nieuw pad kan ontstaan. Soms is het ook nodig om te kijken wat de oorsprong van het oude pad is. Bij destructieve of inadequate paden kan therapie daarom behulpzaam zijn. Inzicht ligt veelal aan de basis van een nieuw pad. Hardnekkige gewoontes hebben regelmatig meer nodig dan enkel inzicht.

Keuze

Er wordt nogal eens gesteld ‘je hebt een keuze’ in je gedrag, dat is een waarheid op zich. Echter met de kennis van de aanwezige neurale paden wordt helder dat deze keuze er niet altijd zomaar is. De aanleg van een nieuw pad vraagt, inzicht, tijd en aandacht, zodat het besef van het bestaan ervan volwaardig kan worden. Pas dan is er werkelijk een keuze; we nemen dan het oude of het nieuwe pad al naar gelang de situatie en wat ons daarbij het beste past.

Ik wens ons allen veel geduld en doorzettingsvermogen toe om onze nieuwe neurale paden te bekrachtigen. Het herkrijgen van keuzeruimte is echt je moeite waard!

Karel van Nimwegen is werkzaam als Psychosociaal therapeut (Gestalt, Somatic Experiencing) en Coach bij hartsupport.nl en loopbaansupport.nl. De artikelen, blogs brengen veelal een beperkte doch zinvol geachte en of uitdagende toelichting van bepaalde psychosociale onderwerpen onder de aandacht, waarbij therapie en/of coaching perspectief kan bieden. Feedback is welkom.

Keywords: veranderen, doorzetten, gewoonte, neuraal pad, gewend, weerstand